Otola (nazwy funkcjonujące dawniej: Hothola, Ottolia)
Sołectwo Otola położone jest na progu strukturalnym nazywanym Progiem Lelowskim, na terenie niemal płaskim położonym na wysokości od 287 do 320 m n.p.m. Terytorium wsi zajmuje zachodnią część obszaru gminy, ciągnąc się szerokim pasmem z północy na południe.
Otola sąsiaduje z takimi zespołami jak: Jeziorowice i Małoszyce na północy, Brzeziny, Otola Mała i Łany Małe na wschodzie oraz Wola Libertowska na południu, leżącymi na terenie gminy Żarnowiec. Od zachodu Otola graniczy również z wsiami Wierzbica i Dobraków, leżącymi poza granicami gminy.
Znaczna część obszaru zespołu położona po wschodniej stronie głównej drogi to tereny użytkowane rolniczo, część zachodnia to dolina rzeki Żebrówki, czyli tereny łąk i pastwisk.
Zespół osadniczy skupiony jest w dwóch pasach ulicówki jednostronnej z wąskimi siedliskami ciągnącymi się pasem z północy na południe, wzdłuż doliny rzeki Żebrówka na prawym jej brzegu po wschodniej stronie głównej drogi:
- pasmo południowe określone nazwą Otola Kowale ciągnie się od południowej granicy terytorium wsi po drogę do Otoli Małej na północ,
- pasmo północne określone nazwą Stara Wieś ciągnie się od drogi do Dobrakowa na południu po granicę z wsią Jeziorowice na północy.
Układ siedlisk i ich zabudowa w większości zagród jest tradycyjna z budynkami mieszkalnymi usytuowanymi przy drodze i szczytem do niej oraz budynkami gospodarczymi – oborą budowaną w niewielkiej odległości od domu i stodołą stojącą w głębi siedliska.
Główną osią układu jest droga Otola – Jeziorowice, wzdłuż której zlokalizowana jest zabudowa wsi. Od strony wschodniej dochodzi do niej droga prowadząca do Otoli Małej i dalej do Łan Wielkich, od strony zachodniej droga Jeziorowice – Otola – Dobraków. Do tych dróg od strony zachodniej i wschodniej doprowadzone są drogi polne z terenów rolniczych.
HISTORIA
Dawniej wieś królewska z układem w postaci jednostronnej ulicówki położonej na wschodniej krawędzi doliny Żebrówki, złożona z dwóch odrębnych skupisk zabudowy. Wzmiankowana w 1257 r. wchodziła w skład starostwa żarnowieckiego, w XV wieku posiadała 11 łanów kmiecych, folwark i karczmę z rolą. W 1508 r. należała do parafii Pilica, miała 16 łanów kmiecych, 2 zagrodników z rolą, 1 komornika z bydłem, 3 komorników bez bydła i rzeźnika. W 1581 r. wieś należała już do parafii w Łanach Wielkich, posiadała 11 łanów kmiecych, dających dziesięcinę klasztorowi św. Andrzeja w Krakowie. W XVIII wieku było 50 kmieci. W 1827 r. Otola wchodzi w skład dóbr Małoszyce. W okresie Królestwa Polskiego weszła w skład majoratu Małoszyce wraz z Małoszycami i Jeziorowicami. W 1877 r. majorat Małoszyce wraz z ekonomią Żarnowiec nadano generałowi Fejchtnerowi. Po utworzeniu majoratu Żarnowiec, Otola jest folwarkiem w dobrach majoratu Małoszyce. W 1906 r. Otola posiada 107 osad ukazowych w tym 66 ma ponad 14 mórg a 41 do 6 mórg.
Lata
|
Ilość domów
|
Ludność ogółem
|
1789 r.
|
56
|
|
1790 r.
|
57
|
|
1791 r.
|
56
|
247
|
1827 r
|
61
|
387
|
1880 r.
|
|
726
|
1988 r.
|
108
|
|
1990 r.
|
|
320
|
2000 r.
|
|
455
|
2008 r.
|
|
418
|
Obiekty istniejące w XV – XVI wieku
Folwark / dwór - 1
Karczma – 1
Rzemieślnicy – 1
Obiekty istniejące w XVIII – przełom XIX/XX wieku
Szkoła - 1
Folwark – 1
Źródła:
- Słownik Geograficzny, 1880, t. VII s. 759, W. Jaskłowski, Żarnowiec i okolice, 1910,
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Żarnowiec – Pracownia urbanistyczno – architektoniczna – „Olkusz” s.c. 2000,
- Urząd Gminy w Żarnowcu.