Ciągi komunikacyjne
Na podstawie pracy B. Wyrozumskiej, „ Drogi w ziemi krakowskiej do końca XVI wieku”
Za zabytkowy element przestrzenny, który powinien podlegać ochronie należy uznać granice administracyjne poszczególnych wsi, w części starsze naturalne, w części powstałe w trakcie XIX - wiecznego urządzania wsi, stanowią świadectwo ówczesnych podziałów.
Na uwagę zasługują również istniejące ciągi komunikacyjne na terenie gminy.
Żarnowiec leży na starym szlaku handlowo – komunikacyjnym prowadzącym z Krakowa przez Miechów, Żarnowiec, Lelów, Mstów i Kłobuck do Częstochowy, a stamtąd do Wielkopolski i do Wrocławia. Przebieg tej drogi wytyczały miejscowości występujące w źródłach już w XII wieku.
W 1400 r. król Władysław Jagiełło zarządził aby z Wielkopolski i Wrocławia podróżowano do Krakowa przez Częstochowę, Lelów, Pilicę, Żarnowiec, Wolbrom i Skałę. W Żarnowcu mieściła się komora celna która „stała na straży wszystkich ówczesnych dróg prowadzących z północy do Krakowa”.
Duże znaczenie Żarnowca, jako etapu na trasie komunikacyjnej z północy na południe trwało, aż w głąb XIX wieku bo do 1836 r., kiedy to wytyczono nową, krótszą drogę na trasie Radom, Kielce, Jędrzejów i Miechów.
Drugim co do znaczenia, również historycznym traktem jest droga Żarnowiec – Pilica, prowadząca przez Kleszczowe i Sławniów. Podobne znaczenie ma stara droga Żarnowiec – Wolbrom prowadząca przez Chlinę i Łobzów.
Pozostałe drogi na terenie gminy mają znaczenie lokalne i powstały w większości w XIX wieku w wyniku podziałów pourządzeniowych terenu. Takie drogi prowadzą z Żarnowca do Koryczan i Łan Średnich, do Łan Małych i Woli Libertowskiej, Udorza i Chliny. Dalej z Żarnowca przez Łany Wielkie do Małoszyc, Jeziorowic i Otoli. Następnie z Łan Wielkich do Otoli Małej oraz Brzezin,
Wszystkie wyżej wymienione historyczne szlaki komunikacyjne, obecnie drogi główne gminy Żarnowiec, posiadają rangę dróg powiatowych są poszerzone i maja utwardzoną nawierzchnię.
Istnieją również powstałe w wyniku urządzania liczne drogi gminne prowadzące miedzy zespołami osadniczymi i polami. Posiadają one znaczenie tylko lokalne i maja nawierzchnie utwardzoną lub gruntową.