Przepisy, które od dnia 1 stycznia 2022 r. umożliwiły regulowanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników i ubezpieczenie zdrowotne ze środków zgromadzonych na rachunku VAT, dotyczą rolników, którzy są płatnikami podatku od towarów i usług (VAT), zarówno z tytułu prowadzenia działalności rolniczej jak i innej działalności pozarolniczej.

Regulować w ten sposób można wszystkie należności z tytułu składek, do opłacenia których zobowiązany jest rolnik, czyli za wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników i ubezpieczeniu zdrowotnemu w jego gospodarstwie rolnym (czyli składek zarówno za siebie i małżonka, jak również za domownika i pomocnika). Możliwość ta dotyczy  opłacania zarówno bieżących składek, jak i składek zaległych, w tym również spłacanych w układach ratalnych. Małżonkowie rolników, którzy tak samo jak rolnicy-płatnicy zostali  zobowiązani do opłacania składek to również rolnicy (w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników) mogą korzystać z tej możliwości.

Do opłacania składek natomiast nie jest zobowiązany domownik (o ile nie ponosi odpowiedzialności za opłacanie składek, którąorzeczono w decyzji o odpowiedzialności osób trzecich). 

KRUS nie prowadzi weryfikacji czy wpłata składki na ubezpieczenie została dokonana przez osobę zobowiązaną. Wpływ składki na konto za daną osobę, w sytuacji, gdy składki są należne, uznawany jest za realizację obowiązku opłacenia składki za tę osobę. 

Tylko płatnicy podatku od towarów i usług (VAT) powinni dokonywać wpłat na inne niż dotychczas, dwa specjalne rachunki bankowe, jeden dla wpłat na ubezpieczenie społeczne rolników, drugi dla wpłat na ubezpieczenie zdrowotne.

Ubezpieczenie społeczne rolników to ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie.

Ubezpieczenie zdrowotne to ubezpieczenie dające prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, czyli szeroko pojętej opieki medycznej. Przy czym podkreślenia wymaga fakt, że obowiązek opłacania składki zdrowotnej uzależniony jest od rodzaju i rozmiarów prowadzonej działalności rolniczej i nie wszyscy rolnicy mają obowiązek opłacania tej składki indywidualnie. Gdy powierzchnia gospodarstwa rolnego nie przekracza 6 ha przeliczeniowych to składka opłacana jest przez budżet państwa. 

Składkę zdrowotną na konto dla wpłat na ubezpieczenie zdrowotne opłacają zatem tylko ci rolnicy, którzy mają taki obowiązek. Pozostali rolnicy, gdzie składka zdrowotna jest dotowana przez budżet państwa, opłacają tylko składkę na ubezpieczenie społeczne, na konto bankowe dla wpłat na ubezpieczenie społeczne rolników.     

Jeżeli płatność z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników lub ubezpieczenie zdrowotne, zostanie dokonana na dotychczas wykorzystywany numer rachunku bankowego, składka również zostanie uznana za opłaconą lecz w tym przypadku, nie zostaną wykorzystane środki zgromadzone na rachunku VAT.

Rzeczą niezwykle istotną przy dokonaniu wpłaty składek (przelewu), jest podanie identyfikatora płatnika składek (numer UNO) lub danych osobowych, pozwalających na jego identyfikację.

UNO (Unikalny Numer Osoby) to identyfikator nadawany osobie w momencie jego rejestracji w systemie informatycznym KRUS. Znajduje się na większości korespondencji z KRUS oraz na przekazach do opłacenia składki (m.in. w tytule wpłaty „Nr konta - ….”).