Ziemniaki są tradycyjnie ważnym gatunkiem uprawianym w Polsce i pomimo że powierzchnia ich produkcji zmniejsza się (według powszechnego spisu rolnego w 2002 r. ziemniaki były uprawiane na powierzchni 803,4 tys. ha, a w 2019 r. ponad 308 tys. ha) to nadal zachowują istotny udział w strukturze upraw.

 

LINK: https://programdlaziemniaka.pl/

 

Postępująca profesjonalizacja uprawy ziemniaka w Polsce powoduje przy tym, że zwiększa się wydajność ich produkcji z ha. W latach 217-2019 zebrano w Polsce odpowiednio 9,2, 7,5 oraz 6,6 mln ton ziemniaków. Jednocześnie zwiększa się plon bulw ziemniaka uzyskiwanych z ha – w roku 2004 średni plon wyniósł zaledwie 19,3 t/ha, podczas gdy średni plon z lat 2017-2019 – blisko 25 ton/ha.

Przyjmując program zwrócono uwagę, iż krajowy popyt na ziemniaki jest jednak ograniczony – zużycie krajowe ziemniaka na wszystkie kierunki użytkowania (jadalne, skrobię, przetwórstwo spożywcze, sadzeniaki) nie przekracza 6 mln ton netto (brutto 8 mln ton). Spadkowa tendencja obserwowana jest przede wszystkim w odniesieniu do konsumpcji ziemniaka – spożycie tej rośliny w ostatnim 30-leciu spadło ze 130 do 96 kg/osobę/rok.

Możliwość wysyłki polskich ziemniaków na rynki innych państw członkowskich Unii Europejskiej jest przy tym ograniczona, ze względu na obowiązujące w tym zakresie regulacje fitosanitarne.

Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy jest powszechne występowanie na terenie kraju bakterii Clavibacter sepedonicus (dawniej Clavibacter sepedonicus) – Cs, sprawcy bakteriozy pierścieniowej ziemniaka. W związku z występowaniem tej bakterii zostały bowiem wprowadzone ograniczenia w dostępie polskich ziemniaków do rynków pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej.

Przyjmując program uwzględniono też, że wysokie zbiory ziemniaka w niektórych latach (2004, 2007, 2011, 2014, 2017), przy ograniczonej możliwości wysyłki ziemniaków poza granice kraju, powodują zaburzenia na rynku i spadek cen – podaż w takich latach znacznie przewyższa popyt. Natomiast lata niskich plonów (susza) powodują zwyżkę cen rynkowych (2006, 2010, 2013, 2015).

Powoduje to, że potencjał produkcyjny ziemniaka w Polsce nie jest w pełni wykorzystywany, a produkcja ziemniaka obciążona jest wysokim ryzykiem.

Celem niniejszego programu jest zatem wyeliminowanie bakterii Clavibacter sepedonicus z profesjonalnej produkcji ziemniaka w Polsce, zapewnienie swobodnego dostępu dla polskich ziemniaków do rynków pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej i w konsekwencji poprawa opłacalności krajowej produkcji ziemniaka.

Osiągnięcie powyższych celów będzie wymagało podjęcia szeroko zakrojonych, komplementarnych działań w następujących obszarach:

1) Uzyskanie profesjonalnej produkcji ziemniaka wolnej od bakterii Clavibacter sepedonicus.

– Wprowadzenie obowiązku wysadzania ziemniaków wolnych od bakterii Clavibacter sepedonicus;
– Realizacja dopłat do powierzchni obsadzonych kwalifikowanymi sadzeniakami ziemniaka;
– Realizacja wsparcia dla gospodarstw, w których wykryto bakterię Clavibacter sepedonicus;
– Ułatwienie w zagospodarowywaniu porażonych bulw ziemniaka;
– Zapewnienie szkoleń dla rolników z „bioasekuracji fitosanitarnej”.

2) Wyeliminowanie nieprawidłowości na krajowym rynku ziemniaka.

– Wprowadzenie przepisów zobowiązujących do podawania kraju pochodzenia w przypadku obrotu ziemniakami oraz właściwego oznaczania ziemniaków młodych;
– Zwiększenie kar za naruszenia przepisów dotyczących produkcji i obrotu ziemniakami;
– Prowadzenie ukierunkowanych kontroli zdrowotności, znakowania i jakości w obrocie ziemniakami.

3) Promocja polskiego ziemniaka na rynku krajowym i rynkach zagranicznych.

Przyjmując program przewidziano, iż będzie on realizowany przez okres 4 lat. Założono się, że okres ten pozwoli na osiągnięcie poprawy zdrowotności upraw ziemniaka prowadzonych w celu wprowadzenia plonu do obrotu handlowego, w stopniu pozwalającym na zniesienie dodatkowych wymagań związanych z wysyłką ziemniaków do pozostałych państw członkowskich.

Program nie wyklucza możliwości podejmowania dodatkowych działań, wspierających jego cele.

Ocena efektywności działań ujętych programie będzie podlegać ocenie po zakończeniu okresu jego realizacji.

Część zadań Programu dla polskiego ziemniaka została już zrealizowana, nad pozostałymi prowadzone są intensywne prace.